هم‌نشینی شرق و غرب، جشنواره مورگنلند
نگاهی عمیق به فرهنگ شرق
جشنواره‌ی مورگنلند، یک جشنواره‌ی موسیقی در آلمان است که از سال ۲۰۰۵ خود را وقف فرهنگ و موسیقی خاورمیانه، از موسیقی سنتی گرفته تا کلاسیک و آوانگارد، جاز و راک کرده است. مقر اصلی مورگنلند در شهر اسنابروک (Osnabrück) است ولی این جشنواره از سال ۲۰۱۴ بخشی از برنامه‌های خود را در کشور همسایه، هلند هم برگزار می‌کند. مورگنلند در زبان آلمانی به معنای خاور (شرق) است.
این جشنواره بر منطقه‌ای که بلافاصله تصاویر کلیشه‌ای مثبت و منفی را به ذهن متبادر می‌کند تمرکز کرده و هدف خود را مقابله با این موضوع به‌وسیله‌ی تصاویر معتبر قرار داده است. این جشنواره به مخاطبان و میهمانانش این فرصت را می‌دهد که به عنوان یک چیز پیچیده، گاهی مرتبط، گاهی اوقات با الهام از روح بیگانه با یک‌دیگر روبرو شوند.
پوشش فوق‌العاده گسترده‌ی مطبوعات (BBC ، CNN ARTE ، 3Sat ، ARD ، اشپیگل، استرن، FAZ ، نیویورک تایمز، واشنگتن پست، تهران تایمز، هندو پست، سوریه تایمز) و آمار بازدید کنندگان، سالانه تقریباً ۱۰۰ درصد، نشان‌دهنده‌ی اهمیت ویژه‌ی این جشنواره است.
جشنواره‌ی مورگنلند اوسنابروک پروژه‌های گروه کر و ارکستر را در ایران، عراق، سوریه، اردن، قرقیزستان و ترکیه انجام داده است. در سال ۲۰۱۳ حدود ۶۵ نوازنده از ۹ کشور را به کردستان و عراق برای جشنوارهای چند روزه با اجرای نمایش در اربیل و سلیمانیه دعوت کرد.
از دیگر نکات مهم جشنواره می‌توان به اولین کنسرت ارکستر سمفونیک غربی از سال ۱۳۵۸ شمسی در ایران اشاره کرد و یا اولین اجرایی که در ایران با صدای "سنت جان" باخ برگزار شد.
تا کنون هنرمندان بسیاری از کشورهای شرقی در این جشنواره شرکت داشته‌اند.
از ایران هنرمندانی مانند کیهان کلهر و محمد معتمدی برای اجرای برنامه به آلمان و هلند دعوت شده‌اند.
همچنین تعداد زیادی فیلم مستند و سی‌دی در مورد خود جشنواره و رویدادهای مرتبط با آن تولید شده و انتشار یافته است.
افسانه‌ی موسیقی شرق
عالیم قاسم‌اف خواننده‌ی مقامی، "گنجینه‌ی ملی زنده" آذربایجان لقب گرفته است. ایشان از عنفوان کودکی موسیقی موغامی آذربایجان علاقه‌مند بود، اما پس از نوزده سالگی یادگیری موسیقی را شروع کرد. وی در کالج موسیقی آصف زینالی (۱۹۷۸-۱۹۸۲) و دانشگاه هنر آذربایجان (۱۹۸۲-۱۹۸۹) تحصیل کرد و همچنین شاگرد آقاخان عبدالله‌یف خواننده مشهور موسیقی موغامی بود. وی موغام را نه تنها به عنوان یک هنر باستانی و بخشی از میراث فرهنگی و موسیقی آذربایجان، بلکه به عنوان یک سنت، به طور مداوم درک و ارائه می‌کند. سبک اجرایی وی منحصر به فرد است و ترکیبی از دانش عمیق مربوط به قوانین چند صد ساله‌ی موغام، نوآوری‌های چالش برانگیز و کنار هم قرار دادن موغام با سایر سبک‌های موسیقی، مانند موسیقی جَز و آهنگسازی معاصر می‌باشد. ایشان همچنین با گروه جاده‌ی ابریشم همکاری داشته است.
عالیم قاسم‌اف در سال ۱۹۹۹ جایزه‌ی IMC یونسکو (که به جایزه نوبل موسیقی مشهور است) را به دلیل شناساندن موسیقی «موغامی» آذربایجان با عنوان بهترین خواننده، از آن خود کرد. جایزه‌ای که قبل از او به کسانی چون نصرت فاتح علیخان، هربرت فون کارایان، دمیتری شوستاکوویچ، لئونارد برنستاین ، راوی شانکار و… تعلق گرفته است. بسیاری از موسیقی‌شناسان جهان از تکنیک‌های بی نظیر او در آواز ابراز شگفتی نموده و او را یکی از افسانه‌های موسیقی شرق خوانده‌اند. جوایز متعدد عالیم قاسم‌اف همچنین شامل عنوان هنرمند خلق آذربایجان، بالاترین رتبه‌ی هنری در کشور جمهوری آذربایجان است. رئیس جمهور آذربایجان در پنجاهمین سالگرد تولد خود در سال ۲۰۰۷ به وی مدال افتخار اعطا کرد.
عالیم قاسم‌اف تاکنون ۹ آلبوم موسیقی موغامی منتشر کرده. او با فَرغانه، دختر خود تاکنون ۳ آلبوم مشترک به بازار عرضه نموده‌اند.
وی همچنین کنسرت‌هایی در کشورهای فرانسه، ایران، انگلیس، آلمان، اسپانیا، بلژیک، برزیل و ایالات متحده آمریکا برگزار کرده است.
عالیم قاسم‌اف زمانی آواز خوانی را به‌طور رسمی شروع کرد که آذربایجان زیر سلطه‌ی شوروی بود و در این وضعیت از موغام و موسیقی سنتی هیچ حمایتی نمی‌شد، اجراها محدود بود، ضمن اینکه هنرمندان کمی موفق به حفظ تاریخ و سبک اجدادی خود شده بودند.
هرچند که افزایش شهرت قاسم‌اف با کاهش نفوذ اتحاد جماهیر شوروی همراه بود ولی قاسم‌اف در حرفه‌ی خود به صورت جهانی شناخته شد. او در سال‌های ۱۹۸۳ و ۱۹۸۷ جایزه‌ی هنر مدرن و سنتی در منطقه‌ی آسیای مرکزی یونسکو را از آن خود کرد.
در شرایطی سفر یک تبعه‌ی آذربایجانی به خارج از مرزهای شوروی امری نادر و غیرعادی بود کنسرت‌ها و تورهای او یکی پس از دیگری هم در داخل کشور و هم درکشورهای دیگر مورد استقبال فراوان قرار می‌گرفتند.
موغام چیست؟
موغام موسیقی کلاسیک جمعیت ترک زبان آسیای مرکزی است؛ که موغام از ماقام که نوعی موسیقی عربی است نشات گرفته شده است. موغام توسط اجرا کنندگان بصورت گروهی (دسته جمعی) مورد استفاده قرار می‌گیرد. در موسیقی موغام همیشه سه ساز را می‌توان یافت (تار، کمانچه، ویلن، دف، و اسباب ضربی). موسیقی حرفه‌ای و شفاهی-سنتی که در منطقه‌ی مغان توسط مغ‌ها نواخته و خوانده می‌شده، ریشه‌ی اصلی خود را به‌طور محض بر اساس زمینه‌ی واقعی از تمدن پیشرفته و شکل یافته‌ی سومر گرفته است.
میشل گادارد، نماینده موسیقی جز
میشل گادارد (Michel Godard) در نزدیکی بلفورت (فرانسه) در سال ۱۹۶۰ متولد شد، خیلی زود خود را به عنوان نماینده فوق‌العاده همه‌‌کاره توبا تثبیت کرد و به دنبال موسیقی جَز و کلاسیک رفت. امروز او یکی از باتجربه‌ترین نوازندگان توبا و سرپنت در موسیقی جَز و همچنین در موسیقی بداهه است. اجرای توبا توسط میشل گادارد از هر نظر خارق‌العاده است؛ مهارت فنی او حیرت انگیز، لحنش روشن و گرم، توانایی او در تولید رنگ آمیزی بیش از حد (چند صدایی) و موسیقایی بودن او شنونده را نسبت به سبک بودن یک توبا به ظاهر دست و پاگیر و سنگین متعجب می‌کند. در سال ۱۹۷۹ او همچنین جَدّ توبا، سِرپِنت را نیز برداشت، ابزاری که به دلیل شباهت آن به مار به این نام شهرت یافته. دهن عاج سرپنت به آن لحن گرم و قوی می‌بخشد.
میشل گادارد با ساز سرپنت، گام دیگری در گسترش زمینه بیان در موسیقی باستان و همچنین در موسیقی جَز برداشته است. از سال ۲۰۰۲، میشل گادارد معلم ساز سرپنت در "Conservatoire national de musique" در پاریس است. در حوزه‌ی موسیقی کلاسیک، وی از سال ۱۹۸۸ با ارکستر فیلارمونیک رادیو فرانسه، ارکستر ملی فرانسه، گروه موسیقی Vivante، گروه موسیقی باستانی La Venice و XVIII-21Musique de Lumieres همکاری کرد.
وی همچنین عضوی از کوئینتت "Arban Chamber Brass" بود.
جای تعجب نیست که با برخورداری از چنین تجربه‌ای، کلاس‌های بین‌المللی برگزار می‌کند و در موسیقی جَز اروپا همانند موسیقی آوانگارد شناخته شده است.
در حوزه‌ی موسیقی جَز وی از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۱ عضو ارکستر ملی جَز فرانسه بود. از آن زمان در سراسر اروپای غربی و جنوبی، میشل گادارد در پروژه‌های خلاقانه متعددی با میشل پورتال، لوئیس اسکلاویس، هنری تکسیر، انریکو راوا، مایکل ریسلر، کنی ویلر، ری اندرسون، ربیح ابوخلیل، سیلوی کورووازیه، کلاوس کنیگ، سیمون ناباتوف، ولفگانگ پوشنیگ، لیندا شاروک، پیر فاور و... همکاری داشته است.